Κυριακή 9 Φεβρουαρίου 2014

Μια συναυλία στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Πάρου.

Την Παρασκευή 31/01 οι δύο μεγαλύτερες τάξεις του σχολείου μας, στα πλαίσια του προγράμματος "Το νησί μου, ένα καράβι που ταξιδεύει στο χρόνο" επισκέφθηκαν το Αρχαιολογικό Μουσείο της Πάρου. Οδηγός μας στάθηκε το εκπαιδευτικό πρόγραμμα "Κάποτε στη Δήλο... η μουσική και ο χορός" το οποίο έχει σχεδιαστεί από την ΚΑ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων για το μουσείο της Δήλου και έχει προσαρμοστεί στα δεδομένα της Πάρου. Το πρόγραμμα περιλάμβανε τέσσερα μέρη: α) εισαγωγή στην αρχαία ελληνική μουσική  και γνωριμία με τα μουσικά όργανα της αρχαιότητας β) ασκήσεις πάνω στην προηγηθείσα συζήτηση γ) παρουσίαση από μουσικό που έπαιξε ζωντανά δύο έγχορδα όργανα δ) συμμετοχή των μαθητών με παίξιμο κρουστών μουσικών οργάνων. Υπεύθυνη του προγράμματος είναι η αρχαιολόγος κα Βασιλική Κυπρούλη η οποία μας υποδέχτηκε στο μουσείο με πολύ χαρά και ενθουσιασμό.

Μέρος Α. Εισαγωγή στην αρχαία ελληνική μουσική.  " Η λέξη μουσική τουλάχιστον πριν το 4ο αι. π.Χ. είχε πολύ ευρύτερη έννοια για τους αρχαίους Έλληνες από αυτήν που έχει σήμερα. Σήμαινε γενικά τα δώρα των Μουσών". Οι μαθητές με την παρότρυνση της κας Κυπρούλη, ανακάλεσαν τις γνώσεις που είχαν σχετικά με τις Μούσες, ανέφεραν πως ήταν κόρες του Απόλλωνα και προστάτευαν τις τέχνες. Πιο συγκεκριμένα θεωρούνταν θεές της μουσικής και της ποίησης. Στη συνέχεια επισημάνθηκε ότι η μουσική ήταν αναπόσπαστο στοιχείο των αρχαίων Ελλήνων τόσο στο δημόσιο (εκπαίδευση, μουσικοί αγώνες, γιορτές, θέατρο) όσο και στον ιδιωτικό τους βίο (γαμήλιες τελετές, κηδείες, συμπόσια). Μία ακόμη πτυχή που αναδείχθηκε ήταν πως "η μουσική συνόδευε επίσης κάθε δραστηριότητα που απαιτούσε σωματική κίνηση συνδυασμένη με ρυθμική επανάληψη. Τραγούδια ακούγονταν στους αγρούς την εποχή του θερισμού και του τρύγου, στα θαλάσσια ταξίδια για να δίνεται ο ρυθμός στους κωπηλάτες, στις μάχες για το υψηλό φρόνημα αλλά και στους αγώνες και τις γυμναστικές ασκήσεις". 

 Γνωριμία με τα μουσικά όργανα της αρχαιότητας.

Έγχορδα. α) Η λύρα. "Η λύρα κατασκευαζόταν από ένα ηχείο που είχε μορφή χελώνας και καλυπτόταν από τεντωμένο δέρμα βοδιού. Οι χορδές ήταν φτιαγμένες από λινάρι, έντερο ή νεύρα ζώου. Η λύρα είχε ευρύτατη χρήση στην αρχαία Ελλάδα και θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως εθνικό όργανο".

                                                      β) Η κιθάρα. "Είναι έγχορδο
της ίδιας οικογένειας πολύ μεγαλύτερο και πιο περίπλοκο στην κατασκευή του από τη λύρα. Η κιθάρα είχε 7 ή 8 χορδές και οι βραχίονες ήταν πολύ πιο περίπλοκοι στο μηχανισμό τους από τη λύρα. Άλλα έγχορδα όργανα ήταν το τρίγωνο και το τρίχορδο ή  πανδούρα".
 Πνευστά. α) Ο αυλός.  "Ανάλογα με την κατασκευή του ονομαζόταν μόναυλος , πλαγίαυλος, δίαυλος. Ο αυλός ήταν βασικό όργανο σε όλους τους εορτασμούς στην Αρχαία Ελλάδα ιδιαίτερα δε σε τελετές προς τιμήν του Διονύσου. Σε παραστάσεις σε αγγεία συχνά φαίνεται ότι ο αυλός στερεωνόταν με μια δερμάτινη λωρίδα η οποία περνούσε γύρω από το κεφάλι και είχε άνοιγμα στην περιοχή των χειλιών. Οι αυλοί συχνά είχαν γλωττίδα". 
β) Η σύριγγα του Πανός."Η σύριγγα του Πάνα αποτελείται από καλαμένιους σωλήνες, κολλημένους μεταξύ τους με κερί, που το μήκος τους ελαττώνεται βαθμιαία. Η σύριγγα ανέκαθεν θεωρούνταν σύμβολο του θεού Πάνα και στην αρχαιότητα υπήρξε το κυριότερο μουσικό όργανο των βοσκών". 
 
γ) Η σάλπιγγα."Πνευστό μεγάλου μήκους χωρίς οπές. Ήταν συνήθως κατασκευασμένη από χαλκό ή κέρατο. Χρησιμοποιούνταν συνήθως για πολεμικά παραγγέλματα".  



Κρουστά. Τα κρόταλα, τα κύμβαλα, το τύμπανο, το σείστρο.
 






 
 











 Μέρος Β. Οι δραστηριότητες. Στο 2ο μέρος η κα Κυπρούλη μοίρασε στα παιδιά έντυπο υλικό που είχε εκδοθεί  για τις ανάγκες του προγράμματος και οι μαθητές αφού πριν είχαν ακούσει τις σχετικές πληροφορίες και είχαν περιεργαστεί αντίγραφα αρχαίων μουσικών οργάνων συμπλήρωσαν ανάλογες δραστηριότητες.

 
 
Μέρος Γ. Η μουσική. Στη συνέχεια ήρθε η ώρα να ακούσουμε αρχαία ελληνική μουσική. Ο κ Μωυσιάδης Κωνσταντίνος μουσικός, ζωγράφος και γλύπτης πήρε τη θέση του κάτω από το άγαλμα της θεάς Νίκης που φιλοξενείται στο μουσείο και μας έπαιξε αρχαία ελληνική λύρα και κιθάρα. Ήταν για όλους μας μια μαγική στιγμή, αφού για τα επόμενα λεπτά ταξιδέψαμε χιλιάδες χρόνια πίσω παρέα με τις νότες των αρχαίων αυτών οργάνων περιτριγυρισμένοι από αγάλματα και αγγεία μιας άλλης εποχής. Ανάμεσα στα τραγούδια ο κ. Μωυσιάδης μίλησε στα παιδιά για την αρχαία ελληνική μουσική και απάντησε σε όλες τους τις απορίες.


                       

                       


Μέρος Δ. Η συναυλία. Στο τέλος ήρθε η ώρα να παίξουμε κι εμείς μουσική. Σε κάθε μαθητή μοιράστηκε κι από ένα αντίγραφο αρχαίου μουσικού οργάνου και με την καθοδήγηση της κας Κυπρούλη και της κας Δαματοπούλου Χριστίνας τα παιδιά κατάφεραν να παράγουν ένα πολύ ωραίο ηχητικό αποτέλεσμα σε συνδυασμό με την κιθάρα που έπαιζε ο κ. Μωυσιάδης. Απολαύστε τους.....

                        


Ευχαριστούμε θερμά: την κα Βασιλική Κυπρούλη για την οργάνωση και την παρουσίαση του προγράμματος. Την κα Δαματοπούλου Χριστίνα για τη βοήθειά της στην παρουσίαση και τη χρήση των μουσικών οργάνων. Τον κ. Μωυσιάδη Κωνσταντίνο, ο οποίος παρευρέθηκε εθελοντικά στο χώρο του μουσείου, προκειμένου να παίξει για μας αρχαία ελληνική μουσική, αλλά και να μας μιλήσει για τα αρχαία μουσικά όργανα. Αν κάποιος επιθυμεί να έρθει σε επαφή μαζί του για διοργάνωση ανάλογων εκδηλώσεων μπορεί να επικοινωνήσει με το σχολείο μας.



Πηγές:  1."Κάποτε στη Δήλο...η μουσική και ο χορός", τεύχος δασκάλου   2.Βικιπαίδεια. 
Υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί: Σαπουντζή Μαρία, Ξανθόπουλος Θοδωρής.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου