Δευτέρα 11 Μαρτίου 2013

Χελιδονίσματα



Με αφορμή τον ερχομό της άνοιξης, διαβάσαμε στο ανθολόγιο (σελίδα 141) το παραδοσιακό τραγούδι  «Χελιδόνισμα» από τη Θράκη. Στα παλιότερα χρόνια τα παιδιά τραγουδούσαν τα κάλαντα του Μάρτη από σπίτι σε σπίτι την πρώτη μέρα του Μαρτίου. Παρακάτω παρατίθενται όλοι οι στίχοι του τραγουδιού, ενώ σε διάφορες παραλλαγές εμφανίζεται στις περισσότερες περιοχές της Ελλάδας.


 «Ήρθε, ήρθε χελιδόνα
ήρθε κι άλλη μελιδόνα
κάθισε και λάλησε
και γλυκά κελάηδησε
Μάρτη, Μάρτη μου καλέ
Και Φλεβάρη φοβερέ
Κι αν χιονίσεις κι αν κακίσεις
Πάλιν άνοιξιν θ’ ανθίσεις
Θάλασσαν επέρασα
Και στεριάν δεν ξέχασα
Κύματα κι αν έσχισα
Έσπειρα, κονόμησα
Έφυγα κι αφήκα σύκα
Και σταυρόν και θημωνίτσα
Κι ήρθα τώρα κι ηύρα φύτρα
Κι ηύρα χόρτα, σπαρτά βλίστρα,
Βλίστρα, βλίστρα, φύτρα, φύτρα.
Συ καλή νοικοκυρά
Έμπα στο κελάρι σου
Φερ' αυγά, περδικωτά
Και πουλιά σαρακοστά
Δώσε και μίαν ορνιθίτσα
Φέρε και μία κουλουρίτσα...
Μέσα δω που ΄ρθαμε τώρα,
Μέσα γεια, μέσα χαρά,
Στον αφέντη στην κυρά
Στα παιδιά και στους γονείς
Σ' όλους τους, τους συγγενείς.
Μέσα Μάρτης, έξω φύλλα
Εξ' οχτροί, σας τρων οι σκύλοι.
Μέσα φίλοι, μέσα φτήνεια
Και χαρές, χοροί, παιχνίδια
Και φέτος και του χρόνου
Και του χρόνου κι άλλα χίλια»


Εμείς ακούσαμε στην τάξη: 

 
ΠΕΡΙΣΤΕΡΑΚΙ  
(Δημοτικό τραγούδι-- Κάλαντα Μαρτίου) 

 Περιστεράκι πέταξε, ηύρε πύργο κι έκατσε
 και χαμοκελάηδησε, Μάρτη(2) μου, καλέ. 

Μάρτη(2) μου, καλέ και, Φλεβάρη, φοβερέ
 κι αν χιονίσεις κι αν φλεβίσεις, πάλι Άνοιξη θ' ανθίσεις.

 Μάρτη,(2) βροχερέ και Απρίλη δροσερέ, 
τα πουλάκια κελαηδούν, τα δενδράκια φύλλ' ανθούν.(2)
 Τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλώσουν.
Επίσης, σας προτείνουμε ν’ ακούσετε τα κάλαντα της άνοιξης από τα Δωδεκάνησα – Χάλκη:  
Καθώς και τον παιδικό σκοπό της Περπερούνας 
Ο άστατος καιρός είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα του Μάρτη, που του έχει δώσει και την ονομασία του Γδάρτη και Παλουκοκαύτη, όπως έλεγαν το Μάρτιο τα παλιά χρόνια , που τα σπίτια ζεσταίνονταν με τζάκια και ξυλόσομπες. Για τον ίδιο λόγο όμως τον έλεγαν και Δίγαμο:
 «Ο Μάρτης έχει δύο γυναίκες, τη μία πολύ όμορφη και φτωχή, την άλλη πολύ άσχημη και πολύ πλούσια. Ο Μάρτης κοιμάται στη μέση. Όταν γυρίζει από την άσχημη, κατσουφιάζει, μαυρίζει και σκοτιδιάζει όλος ο κόσμος, γι' αυτό παλουκοκαύτης. Όταν γυρίζει από την όμορφη, γελάει, χαίρεται και λάμπει όλος ο κόσμος».
Άλλοι υποστηρίζουν πως ο Μάρτης τη γυναίκα που παντρεύτηκε, από μπροστά ήταν πολύ άσχημη, ενώ από πίσω ήταν πολύ όμορφη! Όταν ο Μάρτης τη βλέπει κατά πρόσωπο κλαίει και ο καιρός χαλάει. Όταν την κοιτάζει από τις πλάτες ευχαριστιέται και ο καιρός καλοσυνεύει.
 Γι αυτό και η παροιμία λέει: «Ο Μάρτης πότε κλαίει και πότε γελάει». Επειδή είναι άστατος, λέγεται πεντάγνωμος: «Ο Μάρτης ώρα βρέχει και χιονίζει κι ώρα μαρτολουλουδίζει».
Στο τέλος, κατασκευάσαμε με χαρτόνι τα δικά μας χελιδονάκια, που τα στηρίξαμε σε ξυλάκι από σουβλάκι.           

                            
Ελευθερία Ζέλκα Α΄ τάξη

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου